Trong tiếng việt ta, “bách hợp” có nghĩa là trăm sự hòa hợp. Chính bởi vậy nên người ta thường chọn hoa bách hợp để mong muốn mọi điều tốt lành đến với người nhận hoa.
Hoa Ly thuộc họ Loa kèn(Liliaceae).Tên tiếng Việt: Hoa Ly, Loa Kèn, Huệ Tây.Tên tiếng Anh: Lily.Tiếng Nhật: Yuri.Tên tiếng Pháp: Lis, Amaryllis (Red Lily).Tên Latin: Lilium.Tên khoa học: Lilium Longiflorum.Họ: Loa kèn (Liliaceae).
Ở Trung Quốc cũng có một giống hoa ly gọi là hoa bách hợp có từ rất lâu đời. Hoa trắng thơm, dùng để làm thuốc, củ có thể ăn được như hành tây. Nhưng dân thường cũng không được nếm củ đó. Chính vì thế mà hoa ly thường được tượng trưng cho sự tinh khiết, quý phái.Vì cái tên bách hợp (trong từ Bách niên hảo hợp – trăm năm hạnh phúc hòa hợp) nên hoa ly hay được dùng trong các đám cưới của Trung Quốc. Ngày nay ở Việt Nam cũng bắt đầu học đòi theo. Trước đây trong đám cưới của ta không dùng hoa này. Sau này hoa bách hợp được truyền bá sang Nhật Bản, Hàn Quốc.Còn loại lily của phương Tây (nhất là của Hà Lan) thì có nhiều loại và nhiều màu sắc khác nhau như ta thấy bán ở các shop hoa tại Việt Nam. Mỗi màu sắc mang một ý nghĩa riêng.
Ý nghĩa của loài hoa ly: Sắc đẹp – Đức hạnh – Thanh cao – Quý phái – Kiêu hãnh
Lily có nhiều loài và nhiều biệt danh khác : Asiatic Lily, Oriental Lily, Madonna Lily, Easter Lily, Bermuda Lily, Trumpet Lily, Snow Queen, Mary””s Tear, Tiger Lily (Turks Cap Lily)…- Ly trắng: Một bông hoa Ly trắng tráng lệ, sang trọng tượng trưng cho sự trong trắng, đức hạnh. Gửi một bó hoa Ly để mong ai đó hạnh phúc, thịnh vượng.Thông điệp : Thật tuyệt vời khi bên em (It””s heavenly to be with you)- Ly vàng: Lòng biết ơn, sự vui vẻ.Khi loài hoa Ly vàng này bắt đầu mọc thì đó chính là dấu hiệu báo hiệu rằng mùa xuân sắp qua đi và mùa hè đang đến. Cây Ly vàng đại diện cho những người đàn ông hào hoa phong nhã. Hãy tặng loại hoa này cho người đàn ông luôn giúp đỡ bạn trong công việc.- Ly tiger biểu trưng cho sự giàu sang, lòng kiêu hãnh.- Ly cam : Sự căm hờn.
Hoa ly màu cam
Thực tế hoa ly không có liên quan gì đến vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam cả. Nếu có chăng, chẳng qua là do quan niệm và sự gán ghép giao thoa giữa phương Tây và Trung Quốc mà thôi, không phải là truyền thống văn hóa của ta.Hoa Ly du nhập vào nước ta cùng với hoa cẩm chướng … Hoa ly được trồng đầu tiên tại Ðà Lạt, vì nơi đây có khí hậu ôn đới rất phù hợp với đặc tính của loài hoa này, sau đó phát triển dần sang các tỉnh khác. Trong các loài hoa du nhập vào nước ta như các loài hồng, cẩm chướng, violet… thì hoa ly được người tiêu dùng rất ưa chuộng. Nhất là ở Hà Nội, TP.HCM hoa ly được coi là một thứ hoa sang trọng, quyền quý …Hoa ly nở vào dịp cuối xuân đầu hạ tức là vào khoảng tháng tư và chỉ nở rộ trong nửa tháng. Vì vậy, vào giữa tháng tư, ở đâu ta cũng gặp hoa ly tràn ngập khắp phố phường, sau đó thì lại trở nên quý hiếm.Lily, Bách Hợp, Loa Kèn hay hoa Huệ Tây trắng là bông hoa rất quan trọng và ý nghĩa đối với Cơ Đốc giáo, biểu tượng cho sự trinh trắng và đức hạnh. Trong Kinh Thánh, Lily được nhắc đến bằng cái tên “vị tông đồ khoác áo choàng trắng hy vọng” (the white robed apostles of hope). Lily mọc trong vườn Gethsemane sau khi Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá. Easter Lily được cắm trong nhà thờ suốt mùa lễ Phục Sinh để mừng sự hồi sinh của Chúa Jesus.Lily trắng được dâng hiến cho Đức Mẹ Đồng Trinh (Madonna Lily – Hoa tượng Thánh Mẫu), và là biểu tượng của sự thanh khiết, trong trắng. Truyền thuyết kể rằng trước kia Lily màu vàng, sau khi được Mẹ Maria cúi xuống hái nó lên, Lily mới hóa thành màu trắng.Trong những bức họa xưa, người ta thường vẽ thiên thần Gabriel cầm trong tay một cành hoa Lily trắng đến báo tin cho Mary rằng bà sẽ là mẹ của Chúa Hài Đồng.
Người La Mã và Hy Lạp cổ đại đã từng tôn vinh Lily trắng lên ngôi cao nhất của các loài hoa. Trong các lễ cưới Hy Lạp và La Mã bấy giờ, người ta đội lên đầu cô dâu vòng vương miện hoa Lily trắng trang hoàng với lúa mì như biểu tượng của sự thanh khiết. Vậy mà Lily cũng là biểu tượng của cái Chết và được đặt trên những ngôi mộ. Ngày xưa, người ta còn tin rằng Lily tự mọc trên những ngôi mộ của những người trong sạch, vô tội mà bị xử oan.Trong thần thoại Hy Lạp, Lily trắng được sinh ra chính từ những giọt sữa của nữ thần Hera (Queen of Heaven) – vợ thần Zeus. Chuyện kể rằng, Hercules là con trai của Zues với một phụ nữ bình thường Alceme. Vì muốn cho con trai mình có thêm sức mạnh thần thánh, Zeus để Hera ngủ say rồi đặt cậu bé bên cạnh nữ thần cho bú sữa. Khi Hera tỉnh dậy, bất ngờ và tức giận, bà đẩy đứa trẻ khỏi mình. Những giọt sữa thừa lúc ấy phun trào xuyên qua bầu trời tạo nên dải Ngân Hà (the Milky Way), còn vài giọt rơi xuống mặt đất, từ đó mọc lên những bông hoa Lily trắng đầu tiên…Truyền thuyết Tây Ban Nha cổ kể rằng ăn cánh hoa Lily sẽ giúp cho người bị biến thành quái vật được trở lại thành người.
Lily cũng là một bông hoa phổ biến trong văn minh Do Thái cổ (từ Hebrew – Do Thái cổ của Lily là Shusan) và là bông hoa thiêng của người Assyria cổ. Nó từng được nhắc đến trong kinh Tân Ước. Thời Trung Cổ, theo những quan niệm mê tín, nếu mơ thấy Lily vào mùa xuân báo hiệu một cuộc hôn nhân hạnh phúc và sung túc, ngược lại, nếu mơ thấy Lily vào mùa đông, sẽ là điềm báo sự thất vọng hay sự chết yểu của người yêu. Cũng ở thời kì này, người ta còn dùng Lily trắng (củ của nó), để chữa bệnh. Thế nhưng, khoa học ngày nay đã chứng minh rằng Lily thực ra không có dược tính và những phương thức chữa bệnh từ Lily vì thế chỉ là huyền thoại.
Vườn trồng hoa ly
Lily là bông hoa thiêng của văn minh Minoan, biểu tượng đặc biệt của vị Nữ Thần thống lĩnh thời kỳ Minoan, Britomartis hay Dictynna, khởi nguyên từ thời Đồ Đá. Bà duy trì uy quyền của mình ở Crete cho đến khi trận Đại Hồng Thủy huyền bí xảy đến với nền văn minh Minoan vào giữa thế kỷ 16 trước Công Nguyên. Khi giáo phái của nữ thần dần dần bị đồng hóa vào tôn giáo của người Hy Lạp, bà trở thành tiền thân của nữ thần Mặt Trăng – Muông Thú – Săn Bắn Artemis trong thần thoại Hy Lạp (chị em sinh đôi của thần Mặt Trời Apollo, tương ứng với nữ thần Diana trong thần thoại La Mã).Ngày nay, người ta tìm được những mảnh gốm cổ mang hình ảnh hoa Lily của nền văn minh Minoan ở đảo Crete. Các nhà khoa học cho rằng những mảnh gốm Minoan chính là di tích của nền văn minh Atlantis huyền thoại.Hoa bách hợp, hay hoa loa kèn, hoa huệ, hoa ly là loài hoa tượng trưng cho sự trinh trắng, lòng chung thuỷ và cao thượng
.
Truyền thuyết hoa Ly:
Ngày xưa có hai người trẻ tuổi yêu nhau. Chàng trai tên Giắc và cô gái tên Lily. Một ngày, chàng Giắc phải lên đường ra trận. Họ chia tay vô cùng bịn rịn. Chàng trai rút trái tim nóng bỏng của mình ra khỏi lòng ngực trao cho người mình yêu:
– Em hãy giữ lấy nó, đợi anh về. Đi đánh trận thì không cần trái tim đâu.
Lily cất trái tim người yêu vào chiếc hộp quý bằng bạc rất đẹp. Ngày nào cô cũng ngồi bên nó và chờ chàng trai trở về. Ngày nào cô cũng nhìn xa xăm về hướng mà Giắc đã đi. Bao năm trôi qua người cô yêu dấu vẫn bặt vô âm tín.
Một hôm, cha Lily nói với cô:
– Đã mười năm rồi con gái ạ. Có lẽ con nên lấy chồng thôi. Chắc gì Giắc đã trở về. Trận mạc biết thế nào mà chờ
Lily trả lời cha trong nước mắt:
– Cha ơi, nhất định chàng sẽ về với con vì chàng đã trao trái tim cháy bỏng tình yêu cho con rồi. Trái tim chàng đang ở bên con. Làm sao con có thể lấy ai khác được
Người cha chỉ biết lắc đầu buồn bã.
Lại mười năm nữa trôi đi. Những người lính cũng đã lần lượt trở về. Lily hỏi về Giắc nhưng chẳng ai biết gì. Một lần, em gái Lily lựa lời nói với chị mình:
– Chắc anh ấy đã phải lòng cô gái khác và ở lại nơi xa xôi nào đó rồi. Chị đừng mong ngóng nữa
Lily không chịu nghe:
– Em ơi, làm sao chàng có thể yêu ai khác khi trái tim chàng đang ở chỗ chị. Không có trái tim thì yêu sao được?
Trên thực tế thì nhiều năm qua Giắc đã quen sống không có trái tim. Chàng chỉ quen đánh nhau, chém giết một cách vô cảm. Chiến tranh kết thúc, chàng tham gia vào một băng cướp, chuyên đi cướp bóc của cải. Một hôm, Giắc đã nhẫn tâm đuổi thủ lĩnh toán cướp đi để mình nắm quyền chỉ huy. Gã thủ lĩnh này rất uất ức nên quyết định tìm về quê Giắc để nói cho người dân biết về con ngươi vô ơn ấy. Qua bao nhiêu đường đất, cuối cùng gã thủ lĩnh cũng đến được làng quê Giắc. Người đầu tiên gã găp là một bà già với nét mặt u sầu và đôi mắt khắc khoải nỗi niềm. Gã bắt chuyện:
– Bà có phải là người làng này không?
– Phải. Tôi ở làng này từ bé đến giờ
– Bà có biết Giắc không?
– Ôi, Giắc chính là người tôi mong mỏi đợi mòn suốt bao nhiêu năm nay. Tôi đã hỏi han khắp nơi mà không biết tin gì về anh ấy. Ông làm ơn kể cho tôi nghe đi! Gã thủ lĩnh thấy trong ánh mắt Lily vẫn đang rực cháy ngọn lửa tình yêu nên không nỡ nói lại sự thật xấu xa.
– Thì ra bà chính là người yêu của Giắc. Tôi rất tiếc phải báo cho bà một tin buồn. Giắc đã hy sinh trong chiến trận rồi…Nhưng anh ấy chiến đấu dũng cảm và rất yêu bà, luôn nhắc đến bà…
Lily đau đớn nghĩ thầm “Vậy là Giắc của mình đã ở dưới đất sâu…Nhưng không có trái tim thì anh ấy sao nằm yên được? Mình phải tìm mộ anh và trao lại cho anh trái tim chan chứa tình yêu”.
Rồi Lily ôm chiếc hộp quý mà bấy lâu bà vẫn cất giữ lên đường. Bà đi mãi, đi mãi, quên cả đói khát và mệt mỏi. Một mình tới những vùng đất xa lạ, vắng vẻ, bà cũng không quản ngại. Có người khuyên không nên đi tiếp vì ở chốn rừng núi hoang vắng rất nguy hiểm, có thể gặp bọn cướp, bà cũng không nghe…Và rồi quả nhiên, Lily đã bị mấy tên cướp cướp mất chiếc hộp. Bà van xin chúng, kể với chúng về mối tình của mình, về trái tim mà bà gìn giữ bao nhiêu năm, về người yêu dũng cảm đã hi sinh của mình…..nhưng chúng chẳng hề động lòng. Chúng mang chiếc hộp về dâng cho thủ lĩnh và thi nhau giễu cợt chuyện bà già mang chiếc hộp đựng trái tim để trao lại cho chàng trai
Bất chợt, thủ lĩnh toán cướp giật mình và mở chiếc hộp ra. Hắn sững sờ và choáng váng khi nhận ra trái tim của chính mình. Trái tim bỗng cất lời:
– Nếu còn một chút tử tế, hãy đừng nói sự thật với Lily. Hãy để bà ấy tưởng rằng ngươi đã hi sinh anh dũng trong chiến đấu.
Giắc vội đậy chiếc hộp lại và ra lệnh cho bọn thủ hạ mang trả lại Lily. Hắn yêu cầu đàn em phải chỉ cho Lily một nấm mồ, coi như đó là mộ của hắn. Dọc đường, bọn tay chân bàn nhau bí mật giữ chiếc hộp bạc quý giá lại nhưng chúng vẫn tìm một nấm mồ và chỉ cho Lily. Lily tin đó là nơi Giắc yên nghỉ. Không còn trái tim để trao lại cho người yêu, cũng không nỡ bỏ đi khi người yêu nằm đó thiếu trái tim nên Lily quyết định lấy trái tim của chính mình vùi xuống nấm mồ.
Từ nơi ấy, một cây huệ Tây đã mọc lên. Hoa của nó trắng muốt- một màu trắng tinh khiết và toả sáng. Huơng hoa thơm ngát, lan xa. Người ta gọi nó là hoa Lily, hay đơn giản hơn là hoa Ly – loài hoa tượng trưng cho tình yêu, lòng chung thuỷ và sự bao dung, cao thượng.
